Έφτασα λίγο πιο νωρίς από τις 9.30. Δεν μπήκα αμέσως μέσα, έκανα μια βόλτα, χαζεύοντας. Επέστρεψα και πήγα προς το ταμείο.
- Για το ντοκιμαντέρ στην αίθουσα 2, είπα, ενώ έβγαζα το πορτοφόλι μου.
- Στις 10, με πληροφόρησε η γυναίκα του ταμείου.
- Στις 9.30 νομίζω … ψέλλισα.
- Όχι στις 10, στις 9.30 είναι το Μικρό Ψάρι στην αίθουσα 1.
Ήδη ένιωθα την αποδοκιμασία της για το θράσος μου να την αμφισβητήσω. Κλονίστηκα. Ήμουν βέβαιος ότι είχα δει σωστά την ώρα, αλλά εγώ κλονίζομαι εύκολα ούτως ή άλλως.
- Στο Αθηνόραμα…, άρχισα να λέω.
- Αποκλείεται, με έκοψε ξερά και αμέσως, το Αθηνόραμα κάνει όλο λάθη.
- Tο ξέρω, την έχω πατήσει και άλλες φορές, συμφώνησα. Επιτέλους συμφωνούσαμε σε κάτι. Αμηχανία.
- Καλά, είπα, ας δω το Μικρό Ψάρι.
- Του Οικονομίδη, πρόσθεσε χωρίς να κάνει καμιά κίνηση να βγάλει εισιτήριο. Έχετε δει καμία από τις ταινίες του Οικονομίδη ?
Ομολόγησα μετά λύπης μου πως όχι, ο άθλιος δε θυμόμουν να έχω δει. Δίπλα μου, ακουμπισμένη στο γκισέ του σινε Λαΐς, μια κοπέλα παρακολουθούσε με ενδιαφέρον τη στιχομυθία μας. Πέμπτη βράδυ, άδεια σχεδόν η ταινιοθήκη, έξω παλιόκαιρος.
- Είναι πολύ σκληρός σκηνοθέτης, έχει βία δεν αρέσει σε πολλούς…
- Ε, έχουν δει τα μάτια μου τόοοσα, τόλμησα.
- Είναι ωμός και με πολλή βία, έχει πολύ φανατικούς φίλους και εξίσου εχθρούς, με επέπληξε και συνέχισε, εγώ τον αγαπώ τον Οικονομίδη, είναι φίλος προσωπικός…
Με φρίκη συνειδητοποιώ ότι κρατώ ένα 5ευρω, στο χέρι που τείνω πάνω στο γκισέ. Χριστέ μου, σκέφτηκα, μήπως νομίζει ότι δεν έχω λεφτά? Κοκκίνισα από ντροπή και έβγαλα το πορτοφόλι, ένα κολαριστό 20ρικο κρατούσα τώρα στο χέρι. Στο μεταξύ η ταμίας της ταινιοθήκης και η κοπέλα που περίμενε συμφώνησαν, ναι, ο Οικονομίδης είναι… δύσκολος, βωμολόχος, είτε σ` αρέσει και τον λατρεύεις ή όχι και τον σιχαίνεσαι…
Μουρμουρίζω κάτι ακατάληπτο. Με κοιτάζει εξίσου ακατάληπτα (η γυναίκα του ταμείου).
- Θα δούμε αν ο Οικονομίδης θα αποκτήσει έναν εχθρό ή έναν ακόμη φίλο, με ακούω έκπληκτος να λέω με εύθυμη φωνή.
Ω, θεία ελαφρότητα! Αμέσως διέλυσε την αχλύ της δυστοπίας, τη μουντζούρα που η ύπαρξή μου αναδύει, ιδιαίτερα σε ταμίες και σερβιτόρους και καθιστά προβληματική την επικοινωνία. Έγινα κανονικός άνθρωπος, μου έκοψε εισιτήριο. Η κοπέλα από δίπλα με κοίταξε με κατανόηση. Η ταμίας χαμογελά και αυτή πρόσχαρα. Ε, χαμογελώ και γω. Γενικά χαμογελάμε και ξαλαφρωμένος παίρνω ρέστα και εισιτήριο και πάω για την αίθουσα 1.
Δε χρειάστηκε καν να τελειώσει το φιλμ το ΜΙΚΡΟ ΨΑΡΙ και δυο μύθοι Γ.ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗ είχαν καταρρεύσει.
Πρώτος μύθος. Βωμολοχία.
Τίποτα εξτρίμ δε βρήκα στα μπινελίκια που πέφτουν στην ταινία. Είναι τα πιο κοινά, κοινότοπα της πιάτσας, όλης της πιάτσας.
Αν φερ' ειπείν, εμένα μου πατήσουν τον κάλο, κάπως έτσι εκφράζομαι και όχι μόνο η αφεντιά μου. Αν μου πατήσουν τον κάλο πολύ και συνεχόμενα, τότε σίγουρα, το μπινελίκι και τα γαμοσταυρίδια πάνε σύννεφο… Πόσο μάλλον που οι τύποι και ο τόπος του Οικονομίδη είναι οι μονίμως πατημένοι κάλοι της σύγχρονης Ελλάδας. Θα περίμενε κανείς ότι επικοινωνούν σε άλλα ελληνικά πιο … κόσμια; Εμένα πολύ νορμάλ μου φάνηκε η γλώσσα τους.
Μύθος δεύτερος. Βία.
Σιγά τη βία, σιγά τα αίματα! Εκτός από την εναρκτήρια σεκάνς που με αιφνιδίασε κάπως, η βία και τα φονικά στο Μικρό Ψάρι είναι για μαζορέτες, αν συγκριθούν με δημοφιλείς σειρές, για να μην πούμε την κοινοτοπία περί δελτίων ειδήσεων κλπ. Η βιαιότητα σε μαζικές τηλεταινίες και σειρές, ακόμη και σε τύπου game of thrones, οι σαδιστικοί φόνοι, ακρωτηριασμοί και βασανιστήρια που λαμβάνουν χώρα ή υπονοούνται (μερικές φορές είναι πιο αφόρητο) και η ψυχολογική βία ξεπερνούν κατά πολύ το Μικρό Ψάρι. Μάλλον η δύναμη της βίας να μας επηρεάζει, σχετικοποιείται γιατί αυτό που βλέπουμε στην ελληνική ταινία είναι η βία που όντως ξέρουμε πως υπάρχει, και μάλιστα δίπλα μας και μέσα στο περιβάλλον μας.
Τι είδα εγώ στο Μικρό Ψάρι; Είδα αυτό που χρειαζόμουν. Αυτό που χρειαζόμαστε όλοι σε αυτό εδώ το μπουρδέλο (σόρυ!). Κάθαρση! ΝΑΙ, αυτό μας προσφέρει ο Οικονομίδης στη σύγχρονη τραγωδία που βιώνουμε: είναι η Κάθαρση που απαντά στην Ύβρη. Επιτυγχάνεται δια χειρός του Ήρωα/πρωταγωνιστή (ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΟΥΡΙΚΗΣ.), ένα εκφραστικό εργαλείο που σαν σαΐτα διαπερνά όλο το έργο. Ό,τι γίνεται και διαπράττεται στη ταινία είναι μια Ύβρις. Όταν αυτή πια πλέον πάει να κορυφωθεί και να μας γίνει αβάσταχτη, ο Ήρωας αποφασίζει να καθαρίσει για να εκκαθαριστεί και αυτός στο τέλος.
Δε με νοιάζουν οι παραβολές για τα μεγάλα ψάρια που τρώνε τα μικρά. Κάτι τέτοια είναι εύκολα και προφανή και δε μας χρειάζεται κανενός είδους σκηνοθέτης για να μας το πει, το έχουμε εμπεδώσει πολύ καλά.
Το ζούμε, οι εγκληματίες εγκληματούν, οι βιαστές βιάζουν, οι τραμπούκοι αγορεύουν κατά της βίας και όλοι αυτοί θέλουν να βγουν από πάνω να μας πουν ότι αυτοί οι ίδιοι θα μας σώσουν από τα εγκλήματά τους, να συναινέσουμε στο βιασμό και εντέλει στην εκπόρνευση σαν κάτι που είναι νορμάλ, δεν τρέχει και τίποτα, είναι οκ, ρε φίλε! Αυτό είναι ύβρις και δεν καταπίνεται …
Ω, δεν έχει σημασία που ο ήρωας είναι ένας πληρωμένος δολοφόνος! Τι σημασία έχει; Μέσα στο περιβάλλον του είναι μια ακόμη δουλειά και επιπλέον στο τέλος η κάθαρση ολοκληρώνεται, καθώς και αυτός σαν μέρος αυτού του περιβάλλοντος πληρώνεται με το ίδιο νόμισμα. Καμιά διαφυγή, αναπόδραστο το τέλος. Φεύγουμε όμως ικανοποιημένοι από το σινεμά, γιατί το τέλος είναι αυτό που πρέπει, η Λύτρωση. Κάθε κάθαρση λυτρώνει!
Τι άλλο είδα; Μα την όψη μιας πραγματικής χώρας, αυτής που ξέρουμε πως υπάρχει. Στη χώρα αυτή απουσιάζει Νόμος και Θεός. Μόνο νύχτα! Άνθρωποι της νύχτας, νονοί και μπράβοι, το «περιθώριο».
Εμείς άραγε που ζούμε στον κόσμο της μέρας έχουμε καμιά αυταπάτη ότι ο κόσμος μας είναι διαφορετικός από τον κόσμο της νύχτας, από την νύχτα του Οικονομίδη; Και για να είμαστε και ακριβοδίκαιοι, μέσα σε αυτόν τον κόσμο δηλώνεται ότι ισχύουν ατσάλινοι νόμοι τιμής και αλληλεγγύης παρά τη βία και τη προδοσία. Πόσο μπορούμε εμείς οι «νορμάλ» να περηφανευόμαστε για κάτι ανάλογο; Μόνο πραγματικά τυφλοί, ηλίθιοι και πρόστυχοι υποκριτές μπορούν να θεωρούν ότι ζουν σε έναν άλλο καλύτερο κόσμο από αυτόν που μας παρουσιάζει ο σκηνοθέτης.
Ο δημιουργός του Μικρού Ψαριού με αγάπη ξεγυμνώνει τους ανθρώπους του από κάθε περιττό και κάθε ηθικολογικό σκατό που θα μπορούσε να τους μουντζουρώσει. Περιβάλλει με σεβασμό τη δωρική φιγούρα του ήρωά του. Είναι ο μόνος από όλα τα δύστυχα πιράνχας που τον τριγυρίζουν, που γνωρίζει τα όρια του καλού και του κακού. Ξέρει το τέλος, πως τελειώνουν όλα και δεν υπάρχει έξοδος πουθενά. Είναι ο μοναδικός που ξέρει ότι οι Μήδοι θα περάσουν στο τέλος από τις Θερμοπύλες, αλλά δε γίνεται να κάνει κάτι άλλο, η θέση του είναι εκεί που είναι. Συγκινητικό! Θα τολμούσα να πω, σχεδόν τρυφερό!
Μια τρυφερή τραγωδία του εδώ και σήμερα. Δεν χρειαζόμουν τίποτα άλλο!
Άλλο; Α, ναι ένας επιπλέον φίλος του Οικονομίδη, θα ενημερώσω την ταμία της ταινιοθήκης πάραυτα, όταν ξαναπάω.
Κ.Β. 25.4.2014
