Αναδιφώντας την αλληλογραφία του πατέρα μου, Μανώλη Βαγιανού, ξετρυπώσαμε τις παρακάτω επιστολές, τις οποίες αναρτώ εδώ. Πρόκειται για αλληλογραφία του πατέρα μου, φιλόλογου, γυμνασιάρχη τότε, του ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ, στη Σάμο - εξατάξιο και αρρένων- το 1969-70, με τον Γερμανό ομόλογο του, κ. Βίλελμ Όγιερμαν, του Λυκείου REUCHLIN, (Reuchlin-Gymnasium) της πόλης PFORZHEIM, (Πφόρτσχαϊμ), στη τότε ΔΥΤΙΚΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ.
Αυτό που με εντυπωσίασε, (όπως και τον πατέρα μου), είναι η πρώτη επιστολή (4 Απριλίου 1969) του- προφανέστατα- φιλολόγου και γνώστη των αρχαίων, Γερμανού γυμνασιάρχη.
Είναι ένα μίγμα αρχαίων και νέων, με ένα ιδιαίτερο προσωπικό χρωματισμό που κάνει την επιστολή αυτού του ανθρώπου κάτι σαν κειμήλιο.
Ακολουθεί στις 10 Απριλιου η απαντητική επιστολή του πατέρα μου. Πρέπει να είναι το πρόχειρο με μουντζούρες κλπ, η κανονική επιστολή φυσικά ταχυδρομήθηκε. Φανερά εντυπωσιασμένος απο την γλώσσα του γερμανού ομολόγου του, τον ευχαριστεί και συγχαίρει, αλλά δεν παραλείπει να τονίσει, ως λάτρης των Νέων Ελληνικών:
Εγώ σας γράφω στην απλήν ομιλούμενη από τους σύγχρονους Έλληνες. Και αυτών η γλώσσα είναι ωραία, εύληπτη, παραστατική, εκφραστική, όπως η αρχαία ελληνική.
(επειδή αυτό το γράμμα είναι δυσκολοδιάβαστο το παραθέτω στο τέλος της ανάρτησης)
Η ανταλλαγή μαθητών στη χουντική Ελλάδα, στη μικρή, μακρινή Σάμο του 1969, με τη Γερμανία φαντάζει ένα εξαιρετικά προχωρημένο εγχείρημα με τα τότε δεδομένα. Σήμερα τέτοιες ανταλλαγές είναι κοινός τόπος. Όχι όμως 50 χρόνια πριν!
Ήμουν στο δημοτικό, η ανταλλαγή αφορούσε την έκτη τάξη (δηλ τρίτη λυκείου σήμερα) του 1969 και 1970. Δεν θυμάμαι τίποτα σχετικό να συζητείται στο σπίτι μας.
Η ανταλλαγή δεν έγινε όπως καταλαβαίνουμε, από το δεύτερο, πολύ πιο τυπικό και δακτυλογραφημένο γράμμα του κ. Βιλελμ Όγιερμαν προς τον Έλληνα γυμνασιάρχη. Με πολύ γερμανικό, ευγενικό, τρόπο απαριθμεί τις ασυνέπειες της ελληνικής πλευράς που οδήγησαν στη ματαίωση.
Τείνω να υποθέσω, πως η ανταλλαγή «σκόνταψε» ίσως για πολιτικούς λόγους, καθώς το ταξίδι Ελλήνων μαθητών και η φιλοξενία αντίστοιχων Γερμανών εν μέσω δικτατορίας, τη στιγμή που στη Βόννη υπήρχε μια σοσιαλιστική κυβέρνηση, αυτή του καγκελάριου, αντιναζί Βίλλυ Μπραντ, μπορούσε να αποβεί επικίνδυνη. Καθώς έχει περάσει μισός αιώνας και οι άμεσα εμπλεκόμενοι έχουν πεθάνει, μόνο υποθέσεις μπορούν να γίνουν.
Όμως τα όμορφα, σχεδόν αυτοσχέδια ελληνικά του κ.Όγιερμαν ήταν που με ώθησαν να κάνω αυτή την ανάρτηση. Ήταν η εποχή που η κλασική παιδεία στην δυτική Ευρώπη ήταν ακόμη ισχυρή, η διδασκαλία ελληνικών και λατινικών, διαδομένη και αυτονόητη. Προφανώς ο κ. Βιλελμ Όγιερμαν ανήκε σε αυτή τη μακρά παράδοση της χώρας του. To Reuchlin-Gymnasium εξακολουθεί και σήμερα να τιμά αυτή τη παράδοση!
ΥΓ. Μέσα στα γράμματα υπήρχε και το απόκομμα από μια εφημερίδα που αναφέρεται στη Σάμο, το νησί του Πολυκράτη. Δεν ξέρω γρι γερμανικά και η αυτόματη μετάφραση είναι για κλάματα. Το ανέβασα και αυτό για τους γερμανομαθείς…
08.10.2019 Κ.ΒΑΓΙΑΝΟΣ
ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ 1969
ΠΗΓΗ>>>www.isamos.gr
Σάμος 10 Απριλίου 1969
Αγαπητέ μου κύριε Όγιερμαν
Υγίαινε
Χθες πήρα το ευγενικό σας γράμμα με το εσώκλειστο έντυπο για τη Σάμο, και Σας ευχαριστώ θερμότατα. Στην συνομιλία μου με τον Κύριο Κίνδερμαν, ανταλλάξαμε γενικά τις σκέψεις μας πάνω στο εν λόγω θέμα, δίχως να προχωρήσουμε σε αποφάσεις. Γι` αυτό μίλησα στην τελευταία τάξη του γυμνάσιου μου, όπου διδάσκω, γενικά για τις αμοιβαίες ανταλλαγές. Τώρα έχουμε διακοπές του Πάσχα και αδυνατώ να έρθω σε επαφή με τους μαθητές μου. Μετά την 22αν τρέχοντος ελπίζω να μπορέσω να σας στείλω κατάλογόν μαθητών για το εν λόγω θέμα μας.
Πριν τελειώσω, θα ήθελα να προσθέσω το πόσο με συγκίνησε η γλώσσα στην οποίαν γράψατε το γράμμα Σας. Θυμίζει ημερών αρχαίων(;)… βέβαια. Εγώ σας γράφω στην απλήν ομιλούμενη από τους σύγχρονους Έλληνες. Και αυτών η γλώσσα είναι ωραία, εύληπτη, παραστατική, εκφραστική, όπως η αρχαία ελληνική.
αυτά για την ώρα αγαπητέ μου κύριε
με άπειρη εκτίμηση
Μ. Βαγιανός
Γυμνασιάρχης
Υγ. ευχαριστώ(F?) για την προβολή του νησιού μας στην πολιτισμένη και μεγάλη χώρα σας.